ESA kiest satellietsysteem mede-ontwikkeld door Leidse bedrijven voor

ESA kiest satellietsysteem mede-ontwikkeld door Leidse bedrijven voor emissiemonitoring

24 april 2024 | SRON

De Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) heeft groen licht gegeven voor de realisatie van de Nederlandse TANGO-satellieten. TANGO meet op bronniveau de broeikasgasuitstoot van o.a. energiecentrales, kolencentrales, vuilnisbelten en fabrieken. De Nederlandse voorganger TROPOMI speurt al sinds 2017 wereldwijd het broeikasgas methaan op en kan zo’n 5% van de uitstootbronnen in beeld brengen. Met de opvolger TANGO wordt dat zo’n 75%. Bovendien gaat TANGO emissies meten van CO₂, het gas dat wereldwijd goed is voor de grootste broeikasgas uitstoot. De satellieten worden ontwikkeld door de Nederlandse partijen ISISPACE, TNO, SRON en het KNMI. TANGO kan naar verwachting vanaf begin 2027 gelanceerd worden.

Nederland heeft al zo’n 40 jaar een wereldwijd leidende positie op het gebied van klimaatmonitoring vanuit de ruimte. TANGO bewijst dit weer. De satellietmissie kan inzoomen op plekken die door andere satellieten als ‘interessant’ aangemerkt worden, een soort vergrootglas. TANGO meet vervolgens de exacte uitstoot. “TANGO meet broeikasgassen op de schaal van een huizenblok, waardoor we jaarlijks de emissies kunnen bepalen van tienduizend bronnen zoals energiecentrales en fabrieken. Ik zie dit als een belangrijke bijdrage van Nederland aan een eerlijke en duurzame toekomst van onze aarde,” aldus Jochen Landgraf van SRON, dat samen met KNMI de wetenschappelijke leiding heeft.

Verificatie

De nauwkeurige uitstootdata die TANGO oplevert helpen overheden, wetenschappers en bedrijven om opgegeven uitstoot te verifiëren. Daarmee kunnen zij controleren of klimaat- en milieuregels van bijvoorbeeld energiecentrales, olie- en gasinstallaties en vuilnisbelten worden nageleefd en gerichte maatregelen nemen om emissies terug te dringen. Tussen de papieren- en daadwerkelijke uitstoot zit nu nog vaak groot verschil, zoals bijvoorbeeld bleek toen TROPOMI in 2021 vaststelde dat emissies van Australische kolenmijnen vele malen groter waren dan verwacht. Anton Leemhuis, directeur aardobservatie van TNO: “Wij willen bijdragen aan een transparante en eerlijke verificatie van broeikasgasemissies op bronniveau. Met het ontwerp en de bouw van de meetinstrumenten die vliegen in TANGO en door het maken van een emissie-atlas maken we dit mogelijk. Hiermee zetten we de volgende stap naar onafhankelijke emissiemonitoring.”

“Wij willen bijdragen aan een transparante en eerlijke verificatie van broeikasgasemissies op bronniveau,"

TANGO kijkt gericht

TANGO (Twin Anthropogenic Greenhouse gas Observers) bestaat uit twee satellieten, die achter elkaar aan vliegen. Het wordt een uniek Europees meetsysteem dat de uitstoot van methaan, koolstofdioxide en stikstofdioxide gaat bepalen voor afzonderlijke industriële installaties. Dit gebeurt met een ruimtelijke resolutie van ongeveer 300 m x 300m. Het is mogelijk om de satellieten meerdere keren per week rechtstreeks te richten op gedetecteerde bronnen van broeikasgasuitstoot om die nauwkeurig te meten. Hiermee kunnen ook trends, zoals de geografische spreiding, variaties van emissies en het effect van reductiemaatregelen worden bepaald. Pepijn Veefkind (KNMI, co-wetenschappelijk lead van de TANGO-missie): “Met deze missie brengen we broeikasgasuitstoot in kaart en maken we zichtbaar wat onzichtbaar is. We gaan een nieuw tijdperk in waarin niet alleen maar gemeten wordt op grote schaal, maar waar het ook duidelijk wordt wie dat doet en dat is belangrijk in de mondiale uitdaging om broeikasgassen sterk omlaag te brengen.”

Nederlandse investeringen lonen

TANGO is mogelijk gemaakt omdat de Ministeries van Economische Zaken & Klimaat en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in 2022 extra geld geïnvesteerd heeft in het aardobservatieprogramma van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, om toepassingen op het gebied van emissiemonitoring mogelijk te maken. De missie sluit goed aan bij de recent gepresenteerde langetermijn ruimtevaartagenda voor Nederland, waarin de klimaatuitdaging en maatschappelijk vraagstukken een prominente plek hebben. Jasper van Loon van het Netherlands Space Office heeft de afgelopen twee jaar met de andere ESA-lidstaten de onderhandelingen gevoerd, die tot deze uiteindelijke missieselectie hebben geleid. “Het is een belangrijke mijlpaal die we vandaag hier in Parijs hebben gezet. Europa gaat vanaf 2027 beschikken over een super nauwkeurige klimaatcamera, die in Nederland ontwikkeld gaat worden.”

Wetenschap als dienst

De TANGO-missie zal naar verwachting vanaf begin 2027 gelanceerd worden. ISISPACE is, het bedrijf dat de satellietplatformen voor de missie ontwikkelt en de dagelijkse operatie van de missie zal uitvoeren. Jeroen Rotteveel, CEO: “Met TANGO gaat ons bedrijf wetenschappelijke data als dienst leveren aan ESA, met Nederlandse instrumentatie op Nederlandse satellieten. Op deze innovatieve manier, die ook in de VS steeds meer aan populariteit wint kunnen Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en de overheid via een satellietmissie een wezenlijke bijdrage leveren aan de klimaatopgave.”