Leidse ontdekking werpt nieuw licht op type 1-diabetes
Onderzoekers van het LUMC, onder leiding van hoogleraar Bart Roep, hebben een belangrijke genetische ontdekking gedaan die verklaart waarom sommige mensen geen type 1-diabetes ontwikkelen, ondanks een erfelijke aanleg. De studie, gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift Cell, laat zien dat bepaalde variaties in het DNA van het insulinegen bètacellen beschermen tegen aanvallen van het immuunsysteem. Deze doorbraak maakt het mogelijk om het ziekteverloop beter te voorspellen en behandelingen in de toekomst nauwkeuriger af te stemmen op het individu.
Doorbraak in type 1-diabetes
Waarom de één wel type 1-diabetes ontwikkelt en de ander niet, is al jaren een van de grote vragen binnen de medische wetenschap. Nieuw onderzoek van het LUMC biedt nu een verrassend antwoord. Niet het immuunsysteem maakt als eerste een fout, maar de insulineproducerende bètacellen zelf lijken onder stress een signaal af te geven dat leidt tot vernietiging. Deze bevinding verandert het perspectief op het ontstaan van type 1-diabetes en biedt aanknopingspunten voor vroegtijdige herkenning van risicopatiënten.
Stress en bescherming op celniveau
-
Hoe stress bètacellen fataal wordt
Bètacellen in de alvleesklier zijn verantwoordelijk voor de aanmaak van insuline, een proces dat intensief en belastend is voor deze cellen. Wanneer de werkdruk te hoog wordt, raken bètacellen gestrest en geven zij onbedoeld signalen af die het immuunsysteem activeren. In plaats van bescherming zorgt deze reactie juist voor vernietiging van de bètacellen, wat leidt tot type 1-diabetes. Het onderzoek van het LUMC toont aan dat deze reactie sterk beïnvloed wordt door genetische factoren — een cruciaal nieuw inzicht in het ziekteproces.
-
Beschermend DNA-ventiel ontdekt
LUMC-onderzoekers hebben een genetische variant gevonden die sommige mensen beschermt tegen type 1-diabetes. Deze variant zorgt ervoor dat bètacellen over een soort biologisch ‘ventiel’ beschikken, waarmee ze stress kunnen reguleren en onder de radar van het immuunsysteem blijven. Ongeveer 40% van de Nederlandse bevolking draagt deze variant, maar niet iedereen met de bescherming blijft volledig vrij van diabetes. Wel blijkt uit het onderzoek dat het ziekteverloop bij deze groep vaak milder is, met een betere bloedsuikerregulatie en minder complicaties op de lange termijn.