Planeetvormende schijf rond jonge lichte ster is echt anders dan rond zon-achtige ster
Met de James Webb-ruimtetelescoop heeft een internationaal team van onderzoekers, waaronder Leidse hoogleraar Moleculaire Astrofysica Ewine van Dishoeck, een palet aan koolwaterstoffen ontdekt in een planeetvormende schijf rond een jonge, lichte ster. De resultaten bevestigen dat schijven rond heel lichte jonge sterren echt anders zijn dan die rond zon-achtige sterren. Hierdoor zijn ook de atmosferen van planeten rondom deze sterren anders. De astronomen publiceren hun bevindingen 7 juni in Science.
Het team onderzocht het gebied rond de nog jonge ster ISO-ChaI-147. Die ster bevindt zich in het zuidelijke sterrenbeeld Kameleon op zo'n 650 lichtjaar van ons vandaan. De ster is een lichtgewicht. Hij is negen keer lichter dan onze zon. Wetenschappers zijn geïnteresseerd in lichte sterren omdat daar meer aardachtige planeten lijken te ontstaan dan rond heel zware sterren. De onderzoekers gebruikten voor deze waarnemingen
Veel koolwaterstoffen, weinig water
De astronomen vonden dertien verschillende koolwaterstoffen in de planeetvormende schijf rond de ster. Het grootst gevonden molecuul is benzeen (C6H6), dat overigens een jaar geleden voor het eerst rond een andere heel lichte jonge ster werd waargenomen. Het meest bijzonder is de vondst van ethaan (C2H6). Het is voor het eerst dat ethaan buiten ons zonnestelsel is gedetecteerd. ‘Geweldig dat we nu al deze moleculen in de kraamkamers van planeten zien,’ zegt eerste auteur Aditya Arabhavi, promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Dit hadden we niet durven dromen.’
De chemie van planeetvormende schijven is een belangrijk aandachtspunt in Leiden, en dankzij JWST krijgen de astronomen nu een schat aan nieuwe gegevens. ‘Dit resultaat is een van de grote verrassingen: dat schijven rond hele lichte sterren heel veel koolwaterstoffen bevatten en weinig water’, zegt Ewine van Dishoeck. Dit enorme verschil in chemische samenstelling kan mogelijk ook de samenstelling beïnvloeden van aardachtige planeten die rond lichte sterren vormen.